Om 11 uur stonden de deuren weer open van de Witte Kerk, kon iedereen weer proeven van de historie van deze bijzondere kerk met al z'n geheimen. Als de muren konden praten...
Via enkele "attracties" kon men hier even van proeven, inleven en luisteren, een podkast met een legendarisch verhaal.... op feiten gebaseerd maar of het waar is????
"De koster, de schurk en de sleutel"
Cornelis W. was voor de politie geen onbekende. Hij was vanwege ‘de verstoring van de openbare orde’ al ontelbare malen door ze in de kraag gevat. Op zaterdagavond 3 mei 1902 was het weer eens zover. Cornelis lustte er graag eentje en werd na een paar borreltjes steeds baldadiger. Die avond gooide hij in een vlaag van verstandsverbijstering de ruiten van de kroeg in. Een politieagent smeet hem in de cel van de Witte Kerk met de mededeling: ga jij eerst je roes maar eens uitslapen!
Buiten op de Steeg klonk het rumoer van de andere kroeglopers. Maar Cornelis viel als een blok in slaap op zijn brits in zijn cel.
De volgende morgen, zondag 4 mei 1902, werd hij al vroeg wakker met een enorme kater. Niks te drinken (afgezien van een glaasje water), en ook niks te eten behalve drie overgebleven broodkruimels. Het wachten was op het opengaan van de celdeur.
Het was doodstil in de kerk, want het was pas 7 uur. Cornelis liep heen en weer in de kleine ruimte, morrelde wat aan de deur. Die vervolgens meegaf onder zijn druk. Wat nu? Wegwezen! Want, hij zou later overgebracht worden naar het gevang in Leiden en daar had hij niet bepaald trek in.
Hij sloop de deur uit. Wat een gelukje: rechts van de deur hing een sleutelbos. Hij probeerde met de sleutels de deur naar buiten te open. Tevergeefs... De goede sleutel hing er niet aan. Hij liep de trap op, de toren in, en verstopte zich boven de klokken, wachtend op de dingen die zouden komen.
Totdat…. een oorverdovend lawaai hem bijna van de zolder af liet stuiteren! De kerkklokken die de kerkgangers riepen maakten vlak onder hem een enorm kabaal. Hij stormde de trap af en liep regelrecht in de armen van de koster. De koster, die zich een hoedje schrok van de vreemde indringer, rende achter hem aan, de trap weer op, over de zolder, de trap weer af en door de deur naar buiten (die inmiddels dankzij de koster open was), de tuin door, om de kerk heen, kriskras door de struiken totdat hij eindelijk in z’n kraag werd gevat en afgevoerd, naar Leiden.
Even later merkte de koster tot zijn grote schrik dat zijn sleutelbos weg was. Met de sleutels van de cel, de voordeur, de grafkelder en de kist. De kist die het belangrijkste bevatte wat de kerk bezat. En er was maar één sleutel, die nu weg was.
De koster herinnerde zich de schurk. Hoe die door de toren scharrelde. De koster liep naar het station Piet Gijs en nam de trein naar Leiden. Daar liep hij naar de gevangenis, waar Cornelis zat. Hij vroeg hem waar de sleutels waren. De sleutels? Zei Cornelis, die heb ik weggegooid, toen jij achter mij aan zat! De koster was wanhopig! Hij smeekte: zeg me waar heb je ze hebt neergegooid! Geen idee, zei Cornelis, ga het zelf maar zoeken!
Toen begon de zoektocht naar de zo belangrijke sleutelbos, die tot de dag van vandaag voortduurt.
Tussen 1902 en nu hebben hebben de koster en zijn opvolgers overal gezocht. De sleutel van de kist moest gevonden worden. Ze hebben de toren van de kerk laten halen, de banken uit de kerkzaal, het groen uit de tuin, ze hebben een ploeg mensen ingeschakeld om te graven in de tuin, er is een enorm gat gegraven achter de kerk, het haantje is van de toren gehaald, later hebben ze de bomen weg laten halen en zelfs het muurtje. Zonder resultaat. De sleutel was weg en is weg. En het raadsel van de kist heeft de oude koster in zijn graf meegenomen.
EINDE
....voor iedereen die het heeft gemist op de 12 november... nogmaals de
woorden gesproken door Leon Floor penningmeester van onze stichting, bij
afwezigheid van onze voorzitter Jos van den Burg.
“De Dag van de Witte Kerk staat vandaag in het teken van de kist die hier naast me staat. Het grappige is, dat je ernaar kijkt zonder hem echt te zien. Je kijkt er zo overheen. Je ziet een kist, maar je vraagt je eigenlijk nooit af wat erin zou zitten en wat de geschiedenis ervan is. Die geschiedenis gaat ver terug! Een kist komt niet uit het niets, maar is ooit door iemand gemaakt. Deze kist naast me is in 1601 gemaakt en kostte destijds drie gulden en tien stuivers. In eerste instantie werd de kist gemaakt om kerkelijke gegevens in te bewaren. Brieven, rekeningen, misschien wel doopaktes? Het oudste boek uit het kerkarchief stamt uit 1647 en is destijds ongetwijfeld in de kist bewaard.
In het begin werden er alleen weinig waardevolle spullen in opgeslagen. Maar in de loop van de tijd kwam daar verandering in. De diaconie werd ingesteld, die zich bezig hield met de ondersteuning van de armen. Er werden armenbussen neergezet, waar giften in konden worden gedaan. De gelden werden in de kist bewaard. Het werd dus hoog tijd om de kist te verzwaren en af te sluiten, zodat hij niet zomaar door Jan en alleman meegenomen kon worden.
In 1731 werd de kist voorzien van ijzeren banden met twee sloten. Dankzij de goed bewaarde archieven van de kerkgemeenschap weten we dat ene Kors Vlokhoven deze taak op zich nam, en dat deze ingreep 18 gulden en 10 cent kostte. Twee sloten, dus ook twee sleutels. Want: de ene sleutel was bij de predikant in bewaring en de andere bij de oudste ouderling. Zodat niemand er zomaar met de inhoud vandoor kon gaan. Je moest altijd met z’n tweeën zijn om de kist te openen.
De kist werd met deze ingreep zo zwaar dat hij onvervoerbaar werd. Eeuwen later, in 1974, is de kist weer opgeknapt. Helaas zijn de mooie sleutels zoekgeraakt. Waarmee de kist dus niet meer open kon en kan.
Dit verhaal intrigeerde ons, de Vrienden van de Witte Kerk, en we vroegen ons af: wat zou erin zitten? Deze vraag hebben we aan diverse mensen gesteld. We hadden van harte gehoopt vandaag te kunnen onthullen wat erin zit. Maar helaas is er geen sluitend antwoord op gekomen. De sleutel is en blijft zoek. Dus wie het weet mag het zeggen!
Uiteraard zijn er wel geruchten, want ook de Witte Kerk heeft wandelgangen. Daar wordt gezegd dat er lood in zit, de kist is immers loodzwaar…. Dat nemen we dan maar aan. En verder mag iedereen er bij denken wat ze willen. En wie weet komen de sleutels ooit nog boven water. Maar of dat van belang is?? Want een geheim is veel spannender dan de ontknoping!”
Gelukkig hebben we nog een andere kist die wel open kan: onze geldkist.
Ook dit jaar zijn we erin geslaagd om weer een fors bedrag over te hevelen naar de Witte Kerk. Het is geoormerkt in die zin dat het bestemd is voor het onderhoud van dit schitterende bouwwerk met zijn rijke geschiedenis.
Na twee jaar weinig tot niets te hebben kunnen organiseren vanwege covid zijn we dit jaar zeer actief geweest. Niet alleen in fondswerving, een van de twee doelstellingen van onze Stichting, maar ook in de tweede doelstelling, het openstellen van de kerk voor geïnteresseerde plaatsgenoten en, heel veel toeristen. Ik herinner mij de zaterdagen deze zomer dat we voor de kerk hebben gestaan om kaarten te verkopen voor de meezingavonden die we hebben georganiseerd. Met het aantal mensen die ons vriendelijk knikkend voorbijliepen de kerk in hadden we zo een kerk kunnen vullen.
De activiteiten van dit jaar (en alle vorige jaren) staan uitgebreid vermeld op onze site. Over belangstelling mogen we absoluut niet klagen. Zo waren de meezingavonden een groot succes, maar ook ‘Ga uit je pan’ trok weer veel deelnemers en publiek. En vergeet niet de schrijfochtenden onder leiding van Nel Hogervorst.
En dan wil ik hierbij ook onze Vrienden noemen. Een groep betrokken Vrienden die jaarlijks 100 euro overmaken en daarmee een degelijk financieel fundament vormen onder onze Stichting. Daarnaast ook onze donateurs die ook een aardige duit in het zakje doen.
De opbrengst van onze activiteiten, gevoegd bij de bijdragen van onze Vrienden en donateurs maakt het weer mogelijk een cheque te overhandigen van 3000 euro. We gaan ervan uit dat u daar heel verstandige dingen mee doet om dit mooie gebouw in goede staat te behouden.
